15-augustus-2016 | Door: Gerhard Kwak
IJsland

IJsland

Ondanks het koude en strenge klimaat heeft IJsland een afwisselende keuken. Het aanbod is wat traditioneel maar wel gezond. Vis wordt veelvuldig gebruikt, maar dat is voor deze vissersnatie logisch. Daarnaast is vooral vers en gerookt lams- en schapenvlees heel populair. Het aanbod van groente is niet spectaculair maar neemt de laatste jaren wel toe. IJsland heeft naast vis een overvloed aan rabarber. De groente wordt overal voor gebruikt van soep tot dessert. Er wordt zelfs wijn van gemaakt. 

De schapen lopen vrij rond en vreten wat er groeit zonder medicijnen en ingrepen van de mens. Door het weelderige aanbod van kruiden, bessen, gras, heide en andere planten geeft dat het vlees een heel eigen natuurlijke smaak. Het vlees wordt op verschillende manieren gegeten: rauw, gedroogd, gerookt, gekookt, en gebakken.

Veel van de gerechten stammen oorspronkelijk uit de Scandinavische keuken. Daarbij had de Deense keuken de meeste invloed. Het ontbijt bestaat uit brood met beleg evenals de lunch. De warme maaltijd in de avond is het belangrijkste en bestaat, normaal gesproken, uit een voor- en hoofdgerecht gevolgd door een dessert. 

Eten en drinken is op IJsland zeker niet goedkoop. De nationale drank van IJsland is 'Brennivin' oftewel de 'zwarte dood'. Logisch met bijna 40% alcohol. Ook bier is populair.

Verði ykkur að góðu (eet smakelijk)

Foto: Eruptie van de Strokkur Geyser in IJsland.

Kjotsupa

Lamsvleessoep wordt gemaakt van de minder mooie lamsvleesdelen met been zoals de lamsborst. Het vlees voor deze soep wordt samen met knoflook in de olie aangebraden waarna er rijst en water aan wordt toegevoegd. Tijm en oregano zijn de smaakmakers. Aan de soep worden tevens wortelen, kool, bloemkool, selderij en blokjes aardappel toegevoegd. Als alles goed gaar is gaan de botten uit het vlees dat vervolgens in grove stukken wordt gesneden en terug gaat in de soep.

Hangikjöt (hangvlees)

Gerookt lams- of schapenvlees dat vaak langdurig is gepekeld en te drogen heeft gehangen in de buurt van het open vuur zodat de rook in het vlees trekt. Het was vroeger een echt kerstgerecht dat werd geserveerd met aardappelen, erwten, ingelegde rode kool en overgoten met bechamelsaus. Ook wordt er wel brood bij geserveerd. Tegenwoordig wordt het vlees professioneel gerookt, met jeneverbessen en wordt ook wel rauw gegeten.

Lambalæri með jógúrtkryddlegi

In yoghurt gemarineerde lamsbouten voor op de barbecue. De bouten worden overlangs doorgezaagd zodat ze in twee platte helften op de barbecue kunnen. Ze gaan echter eerst tot wel 12 uur in een marinade van yoghurt, knoflook, gember, citroensap, koriander, komijn, kardemom en zout. Op de barbecue moet het vlees regelmatig gekeerd worden. De IJslanders eten er meestal gegrilde groenten en gebakken aardappels bij.

Þorramatur

Een selectie van echte traditionele IJslandse gerechten gemaakt van vlees en vis. Het bereide vlees wordt in plakken gesneden en geserveerd met 'rúgbrauð' (donker roggebrood), boter en 'brennivín'. De gerechten worden voornamelijk tijdens de 'Nordic-maanden' Januari en februari, in de vorm van een buffet, geserveerd als een eerbetoon aan de oude cultuur.

Op de foto zie je: links (van boven naar beneden, van links naar rechts): hangikjöt, Hrútspungar, Lifrarpylsa, Blóðmör, Hákarl, SVID . Rechts: Rúgbrauð (donkerbruin van kleur), Flatbrauð

Blódmör (bloedpudding)

In de IJslandse supermarkten worden complete pakketten aangeboden om deze bloedworst zelf te maken. In deze pakketten zit onder andere bloed, lever, niervet en schapenmaag die als omhulling dient. De maker moet er verder nog roggemeel, bloem en havermout bijkopen. Er zijn mensen die aan het deeg nog rozijnen en zelfs IJslands mos toevoegen. Alles wordt gemalen en met elkaar vermengd samen met verschillende kruiden van het land. Het deeg gaat in de maag die dichtgenaaid wordt met een katoenen draad waarna de worst wordt gekookt. Na afkoeling wordt de worst in plakken gesneden, gebakken, bestrooid met suiker en geserveerd met aardappel-puree .

Sinnepshjupad lambalaeri

Lamsvlees bedekt met een laagje kruiden en mosterd. Voor deze lekkernij worden kruiden als basilicum, tijm, rozemarijn fijn gehakt en vermengd met mosterd en eierdooier. De bout wordt met een deel van dit mengsel ingesmeerd en gaat de oven in. Na krap een uur wordt de bout met de rest van het kruidenmengsel ingesmeerd en bestrooid met paneermeel of broodkruim. Het mengsel wordt stevig aangedrukt en de bout wordt nog een minuut of tien nagebakken zodat er een krokante korst ontstaat. IJslanders eten er bij voorkeur gebakken aardappelen en groenten bij.

Svið og sviðasulta

'SVID' is de naam voor gekookte en/of geroosterde schapenkoppen. Vroeger was er op IJsland een groot tekort aan eten vandaar dat ook de koppen op tafel kwamen. Wanneer de koppen worden gekookt tot het vlees als het ware van de beenderen afvalt dan wordt er vaak ook een soort zult 'sviðasulta' van gemaakt. De producten zijn alom te koop.

Baked ptarmigan

Gebakken sneeuwhoen is een gerecht dat op IJsland vaak wordt geserveerd. De vogel, met het formaat van een forse kip, wordt geplukt. Het vlees kan al of niet gemarineerd worden. Op de borst van de vogel worden een paar plakken rookspek gelegd waardoor het zachte borstvlees niet uitdroogt. De vogel wordt in aluminiumfolie gewikkeld en in de oven gebakken. Kort voor het einde wordt het folie verwijderd waardoor de huid nog even knapperig wordt gebakken.

Lambakæfa (lamsleverpastei)

Na de slacht blijft er nogal wat afval over. Met afval worden die onderdelen bedoeld die niet geschikt zijn voor mooie lappen en/of stukken die de koekenpan in kunnen. Denk dus aan niervet en vette vleesresten. Samen met de lever worden van deze resten een lekkere leverpaté gemaakt. De smaak wordt verrijkt met zout, peper, piment en kruidnagel. Alles wordt voor- gegaard, gemalen, in een vorm gestort en afgekookt. Na het afkoelen ontstaat er zo een heerlijke delicatesse voor op het brood.

Hákarl

Een gerecht dat is gemaakt van gedroogde haai. Hákarl heeft een zeer dominante, sterke ammoniakgeur en is wel wat vergelijkbaar met schoonmaakmiddelen of sterk geurende kaassoorten. Veel IJslanders en ook buitenlanders lusten het vlees niet. Het stinkt namelijk erger dan het smaakt. De smaak is echter minder erg dan de geur doet vermoeden. De liefhebbers beschouwen hákarl als een delicatesse. Het wordt meestal in kleine blokjes gesneden, en gestoken aan een cocktailprikkertje geserveerd.

Súrsaðir hrútspungar

Deze wel heel aparte specialiteit bestaat uit testikels van een ram. De smaak heeft een wat vage wildsmaak die zo kenmerkend is voor de schapen die op IJsland in het wild zijn opgegroeid. De testikels worden in blokken geperst, gekookt en daarna gerijpt in melkzuur. Door deze aanpak smaken de testikels wat zuur. Daarnaast zijn ze van nature wat sponzig in de beet. Testikels worden ook wel ingelegd in gelatine, met knoflook of verwerkt in paté.

Lifrarpylsa

Een IJslandse variant op de Schotse haggis. Het wordt bereid uit de lever, het hart en de longen en andere niet rendabele stukken. Daarnaast wordt runderniervet gebruikt. Dat is hard vet dat rond de nieren zit. De worst wordt op smaak gebracht met uien, geroosterd havermeel, zout nootmuskaat en zwarte peper. Het vlees wordt gekookt in een bouillon en met vet en dergelijke in een schoongemaakte schapenmaag gestopt. Daarna wordt deze ongeveer 3 uur gekookt in water en melk. De Lifrarpylsa wordt warm opgediend met aardappelen en rapen.

Terug naar boven